قیزیل آزربایجان (زنجان)

شهر اورمیه در زمان هوررى ها و اورارتوها از جمله استحكامات مهم آذربایجان شمرده مى شد كه نامش در كتیبه هاى اورارتویى و آشورى به كرّات دیده مى شود.
در این سنگ نوشته ها نام اورمیه به شكل اورمئت و اورمیاتى Urumiate / Urmet دیده مى شود. پادشاهان آشور هر از چندگاهى به علت سرسبزى و تاراج ثروت منطقه اورمیه و غرب آذربایجان به این منطقه قشون كشى مى كردند مثلاً سلمنصر سوم شاه آشور( 24 - 859 ق.م) از جنگى سخن رانده كه در ساحل دریاچه اورمیه انجام داده است. ساحل نشینان كه از پیشروى ارتش خونریز و ویرانگر آشور متوحش شده بودند با قایق هاى الوارى به داخل دریاچه مى گریزند و سلمنصر سوم با بحریه اى مركب از قایق هاى الوارى مجهز به بادبانهاى پوستى به تعقیب آنها مى پردازد و آب دریاچه را با خون فراریان گلگون مى سازد. در كتیبه هاى اورارتویى به منطقه ى غرب دریاچه اورمیه « قیلزان‌ » گفته مى شد نه « گیلزان» . اورمیه در دوران تاریخى بعد از اورارتوها از جمله حكومت مستقل آذربایجان ( دوران پس از حمله اسكندر تا دوران اشكانیان) از اهمیت فروانى برخوردار بوده و به سبب قرار گرفتن در سر راه روم - شیز (تكاب / تخت سلیمان) بارها مورد تاخت و تاز قشون روم قرار گرفته و حتى یكبار به آتش كشیده شده بود.

جالب اینكه وجه تسمیه كلمه ى «اورمیه» كه مورد مناقشه پاره اى قرار گرفته كلمه ایست تركى با منشأیى سومرى. « اور » در زبان سومریان پروتورك (تركان باستان) به معناى شهر و آبادى و محل اسكان مى باشد. این كلمه در تركستان شرقى تحت تصرف چین در شهر اورومچى و دهها شهر و قلعه ى باستانى نیز به یادگار مانده است. پایتخت سومرى ها نیز «اور» نامیده مى شد. جزء دوم كلمه یعنى « میه یا میا » همان میت ها یا میتانى هاى مى باشد كه شاخه اى از تركان باستان هوررى مى باشند.