قیزیل آزربایجان (زنجان)

اؤلچولر ( اندازه گیری ها )

اؤلچولر( OlÇülər ): اندازه گیری ها

اوزونلوق، بوی {uzunluq-boy} : طول -دراز

ائن ( En ) = عرض

حوندورلوك ( hündürlük ) = ارتفاع

آرا ( Ara ) = مسافت، فاصله

یاریم باتمان ( Yarim batman) = نیم من

بئش آغاج ( beş ağac ) = سی كیلومتر (هر آغاج 6 كیلومتر)

بیر گیروانكا (Bir girvanka ) =یك لیتر

كسیر(Kəsir ) = كسر

بیر چره ك ( Bir çərək ) = یك چهارم

اون آردیم (On ardim ) = ده قدم

بیر قاریش ( Bir qariş ) = یك وجب

بیر چووال ( Bir çuval ) = یك گونی

ایكی تلیس ( ki təlis ) = دو گونی

بیر آووجئ ( Bir avuc ) = یك مشت

بیر اتك ( Bir ətək ) = یك دامن

دونیالارجا ( Dünyalarca ) = به اندازه دنیا

یئترینجه ( Yetərincə ) = به اندازه كافی

یوزلرجه ( Yüzlərcə ) = صدها

سایسیز ( Saysiz ) = بی شمار

قالیق ( Qaliq ) = باقیمانده

بیر-بیر(Bir-bir) =یكی یكی

ساحه ( ( Sahə=مساحت

قیرام )( Qiram=گرم

آغاج ( Ağac )= شش كیلومتر

قاریش ( Qariş ) = وجب

ایاق: پا (واحد اندازه گیری طول و عرض قالی و فرش در قدیم)

دگر، ده یر = ارزش، قسمت

پای = قسمت غذا

پای: سهم(عربی)!

چكی = وزن

اؤلچو = اندازه

اؤلچمك = اندازه گرفتن

باتمان (چكی ده) = (در وزن) در تبریز 5 كیلو در شهر های مختلف متفاوت مثلا مرند 10 كیلوو در خراسان سه و نیم كیلو گرم.

باتمان (اؤلچوده) = (در اندازه) در تبریز 157.5 متر

پونزا = 250گرم

لای = یك دور كامل در فرش بافتن

جوتلوق = به اندازه شخم زدن دو گاو در یك روز

یوك= به اندازه باری كه یك انسان بتواند بردارد

دگیرمان = آبی كه بتواند یك آسیاب را بگرداند (باغداری)

سورو: گله

بؤلوك = یك قسمت (مالدارلیقدا سورودن آیریلان لار) اورنك :بیر بولوك قوزو

بؤلوك: قسمت (عربی) (در انگلیسی تبدیل به "بلوك" شده است)

آدام: نفر(واحد شمارش انسان و شتر)

گیروَنكه= 400گرم

كؤووز= ایكی چاناق

گیری= ایگیرمی چاناق

ادامه در لینگ واحدهای اندازه گیری قدیم در تركی :

واحدهای اندازه‌گیری تركی در قدیم :

واحد طول :

آرشین= 115 سانتی متر/ یاریم آرشین= 57.5 سانتی متر/ چیرك = 29 سانتی متر / سییه = 14.5 سانتی متر/ پونزا= 7.2 سانتی متر.

واحدهای اندازه گیری طول مسافت در مقیاس بزرگتر آغاج بوده است آغاج = 6 كیلو متر, منزل= 6 آغاج .

حد فاصل هر آغاج قهوه خانه‌ای جهت استراحت وجود داشت معمولا یك فرد معمولی روزانه دو آغاج راه می‌رفت یك مسافر تنبل یك آغاج راه می‌رفت و آدم های خیلی تنبل طوری مسافرت می‌كردند كه اگر مسافت 10 روز را جمع می‌كردی از 9 آغاج هم كمتر می‌شد. این موضوع برای اینكه میزان تنبلی شخصی را مشخص كنند می‌گفتند فلانی خیلی زرنگ است ماشااله " اؤن گونده دوققوز آغاج یول گئدیر " ( در 10 روز 9 آغاج راه می ‌رود).

ایاق: ایاق بمعنای پا واحد اندازه گیری طول و عرض قالی در قدیم بوده است.

توپ : بمعنای جمع آوری شده واحد اندازه گیری قماش یا پارچه

واحدهای پول:

قیران = 100 دینار = بیست شاهی

ده شاهی = 50 دینار

چهار شاهی = یك عباسی.

یك منات = 3.5 قیران

یك پنابت = 50 دینار

اؤچ پنابت = 1.5 قیران

قارا پول = سكه كم ارزشتر از برنز و یا روی = پشیز

تومان : «تومان» واحد پولی ۸۰۰ ساله در فرهنگ و ادب و تاریخ ما تركان نیز همواره به جای عدد ده هزار استفاده شده است. این واحد پولی را بخاطر برابری آن با ۱۰۰۰۰ دینار چنین نامی را نهاده‌اند.

محمودی : « سكه صد دینار » یا‌‌ همان « صنار» را سلطان محمود غزنوی ضرب كرد و بعد‌ها به « محمودی » معروف شد.

شاهی : دینار واحد پول روم و برگرفته از نام امپراتور روم دیناریوس بوده است. همزمان شاهان سامانی ماوراءالنهر سكه‌های نقره‌ای معروف به « شاهی » را ضرب كردند كه ارزش آن نصف محمودی بود.

قران : بعداً ۱۰۰۰ دینار را « قران » و ۱۰۰۰۰ دینار را « تومان» گفتند. در اواخر دوره قاجار سكه‌های ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ دیناری ضرب شد كه به یك « قران » و « دو قران » یا دوهزار (اصطلاحاً دوزار و دو قرون) معروف شدند.

واحدهای وزن :

سیر = 80 گرم = 16 مثقال

درم = 10 مثقال = 15.5 دانگ

یك چتوه‌ر = 22 مثقال

چئت = 11 مثقال.

یك مثقال = 24 نخود = 4.68 گرم

یك نخود = چهار گندم

باتمان = 5 كیلو ( در بازار تبریز 4.440 كیلو گرم و درخراسان 3.330 كیلوگرم ).

یك كیلو= 1000 گرم / نیم كیلو= 500 گرم

یك پونزا = 250 گرم

هفدرم = 125 گرم

تون : تن واحد وزنی برابر 1000 كیلوگرم

توناج : ظرفیت وزن یك وسیله نقلیه برحسب تن

واحد اندازه گیری محصولات كشاورزی :

درمیان اقوام ترك و كسانی كه با تركها داد و ستد داشته اند باتمان واحد اندازه گیری محصولات كشاورزی " باتمان " بوده است. مقدار باتمان در مناطق مختلف و نیز بر حسب جنسی كه توزین می شد متغیر بود. در تركیه هر باتمان 6 اقه (اقیه ) است كه هر اقه 400 درهم یا 1283 گرم و بنابراین هر باتمان معادل 698ر7 كیلوگرم است .

واحد اندازه گیری زمین های كشاورزی :

واحد اندازه گیری زمین های كشاورزی " دنؤم " بوده است و دؤنگ، دؤنگه، دؤنرگه و دؤنوم بمعنای " محل دور زدن " می باشد و برای قطعه زمین بكار می رفته است. یك دنوم به اندازه 900 مترمربع است. هر دنؤم به واحدهای كوچك تر تقسیم می شود . مثل: دؤرد دؤنگه (چهاردانگ) ، آلتی دؤنگه (شش دانگ)، اوچ دؤنگ (سه دانگ).

دگر = ارزش، قسمت

پای = قسمت غذا

پای: سهم(عربی) !

چكی = وزن

اؤلچو = اندازه

اؤلچمك = اندازه گرفتن

باتمان (چكی ده) = (در وزن) در تبریز 5 كیلو در شهر های مختلف متفاوت مثلا مرند 10 كیلو

باتمان (اؤلچوده) = (در اندازه) در تبریز 157.5 متر

پونزا = 250گرم

لای = یك دور كامل در فرش بافتن

جوتلوق = به اندازه شخم زدن دو گاو در یك روز

یوك= به اندازه باری كه یك انسان بتواند بردارد

دگیرمان= آبی كه بتواند یك آسیاب را بگرداند (باغداری)

سورو: گله

بؤلوك = یك قسمت (مالدارلیقدا سورودن آیریلان لار) اورنك :بیر بولوك قوزو

بؤلوك: قسمت (عربی) (در انگلیسی تبدیل به "بلوك" شده است)

آدام: نفر(واحد شمارش انسان و شتر)

گیروَنكه= 400گرم

كؤووز= ایكی چاناق

گیری= ایگیرمی چاناق