ستارخانین یاشایشی
یازار : مجید زنگانلی (Məcid Zənganli)
+0 به‌یه‌ن - پسندیدن
چوخلو دیلداشلاریمزدان آزربایجانین بویوك ایگید و قهرمانی ستارخانی تانیمیلار تاسف لر اولسون بونو یایدیم انشالله كی تانیالار...
كربلایی علی امنیه‌لرین الیندن قورتولوب تبریز بازاریندا قره‌داغلی ستارا سیغینیر. آنجاق هر ایكیسی ده امنیه‌لرین الیندن قاچاركن، توتوقلانیب سورغو- سؤالا چكیلیرلر. حیدرعموغلو ایكیسینی ده قورتاراندان سونرا، اؤزو تهرانا گئدیر. ستارخان مشروطه‌چی مبارزلره قوشولور و یوز انقلابی آتلییا باشچیلیق ائدیر. ستار خان، باقر خان و كربلایی علی بیر جلسه قوروب اوردا اؤز آرالاریندا بیر آندلاشما امضالاییرلار. همن سیرالاردا، پایتختده، عباس آقا صرافین سیلاحیندان آچیلان گوللـه ایله اتابك اؤلدورولور. صراف ایسه، حیدرعموغلونون الیله اؤلدورولور.
قره‌داغلی ستار، حاج حسن قره‌داغلینین اوچونجو اوغلو، 1283قمری (1866م.) ایلده دنیایا گلدی. اونون قاجار شاهلاری ایله ضدیتی و اونلارین ظلملرینه قارشی چیخماسی، اوشاقلیغیندا گؤروب یاشادیقلاری ایله ایلگیسیز دئییلدی. اونون بؤیوك قارداشی اسماعیل، حاكمیته دوشمان اولان فرهاد آدلی بیر قاچقینی سیغیندیریب گیزلتمك اوزوندن، هم ده واختین حاكمیتینه اعتراض ائتمه‌سی اوچون توتوقلانیب اعدام اولوندو. بو آجی اولای ستارین اوره‌یینده قاجارلار و دربارین ظلمونه قارشی كین– كدورت توخومو اكیلمه‌سینه سبب اولدو.
قره‌داغلی ستار، گنجلیگینده دوزلوق و امانتدارلیغا تانینمیشدی. بو اوزدن ده مالكلر اؤز املاكی‌نین قوروماسینی اونا گوونجله تاپشیریردیلار. سوادی اولماسا دا، اولاغان اوستو ذكالی اولماسی، اونون شجاعت و اور¬كلیلیگینه قاریشیب، هم ده ساواش مهارتلرینه بلد اولماسی، وطنپرورلیگیی و مذهبی اینانجلاری اونو اؤز چاغینین سئچكین انسانلاریندان بیرینه چئویرمیشدی.
لیاخوفون باشچیلیغی ایله، روس قزاقلاری مجلسی توپا باغلاییب تعطیله چكدیكدن سونرا، حیدر عموغلو تبریزه قاییدیر و جماعتی ستارخاندان طرفدارلیق و حمایت ائتمه‌یه ترغیب ائله‌ییر. ستارخان محمدعلی شاهین معظم قوشونونون قارشیسیندا دایانیب دیره‌ندی. جماعتی ده دؤلت اوردوسونون علیهینه قالخیشماغا چاغیردی. او، باقرخان و سایر مجاهدلرله بیرلیكده بیر ایل بویونجا دؤلت قوه‌لرینین قارشیسیندا مقاومت ائتدی و تبریزین محمدعلی شاهین طرفدارلارینین الینه دوشمه‌سینه مانع اولدو. او اون بیر آی مدتینده (20جمادی الاول 1326دن 8 ربیع الثانی 1327 قمری) تبریز مجاهدلرینین هم ده تبریزده‌كی ارمنیلر و قافقازلیلارین رهبرلیینی اوسته‌لندی و تبریز جماعتی‌نین 35-40 مین دولت قوشونونون قارشیسیندا گوجلو و سارسیدیجی دایانیشمالارینی لاییقینجه ساغلادی. اونون مبارزلیگیی و شجاعتی‌نین شهرتی سینیرلاری آشدی و آوروپا و آمریكا گونده‌لیكلرینده اونون آدی گون آشیری چكیلیردی آرتیق.
تبریزین قوشاتماسیندان نئچه آی كئچمیشدی، روس قوه‌لری، انگلیس دؤلتی و محمدعلی شاهین اولوملو رأیینی آلیب سینیری آشیب تبریزه ساری یؤنه‌لدی.ستار خان و سایر مجاهدلر روسلارین تجاوزونو اؤنلمك اوچون محمدعلی شاها بو مضموندا بیر تلگراف گؤندریرلر كی: شاه آتا كیمی و كوتله اونون بالاسی كیمی دیر. آتا اوغول آراسیندا اینجیكلیك اولورسا، قونشولار اورتالیغا گیرممه‌لیدیرلر. بیز بوتون ایستكلریمیزدن واز كئچیب شهری اعلیحضرته دئور ائدیریك. اعلیحضرت امر بویورسونلار ارزاق یولو آچیلسین و روس ارتشینین اوزونه یوللار باغلانسین. محمدعلی شاه بو تلگرافی آلینجا، دولت قوه‌لرینه قوشاتمانی سیندیرما امری وئردی.آنجاق روسلار ایره‌لیلمه‌یه دوام ائده‌رك تبریزه گیردیلر. ستار خان روس دولتینه بویون اَیمه‌ییب 1909میلادی ایلینین مئی آیینین سون گونلرینده یانداشلاری ایله بیرلیكده تبریزده عثمانلی كنسوللوغونا ملتجی اولورلار.
روس قوه‌لری تبریزدن چكیلدیكدن سونرا، تبریز جماعتی یئنه ده ستار خانین رهبرلیگی ایله تبریزین مستبد حاكمی رحیم خانین علیهینه قیام ائله‌ییب اونو شهر دیشی ائله‌ییرلر و قانلی ساواش باشلاییر. مجاهدلر شدتلی دایانیشمادا یارالانیرلار، اؤلورلر و جماعت تسلیم اولور. كربلایی علی توتوقلانیر و مركز قوه‌لری ایله ایش بیرلیگی یاپماغا، و ستارخانین سیغیناجاغینی آچیقلاسین دئیه قورخونج ایشكنجه‌لره اوغراییر. عیالی ایسه، اونون دایانیب دیره‌نمه‌سینه مانع تؤره‌تمه‌سین دئیه، اؤز-اؤزونو هلاك ائله ییر. نظمیه رئیسی‌نین امری ایله كربلایی علی‌نین اولادلاری دارا چكیلیر، صاباحیسی گون ده اؤزونو گولـله‌یه باغلایاراق اعدام ائدیرلر. مجاهدلر تبریزده یئنیلیرلر.
مشروطه دولتی تبریز مجاهدلرین خلع سلاح ائتمك و آزربایجانی كنترلو آلتینا كئچیرمك اوچون، تجلیل مراسمی اویدورماسیله ستار خان و باقر خانی تهرانا چاغیریرلار. شنبه گونو 7 ربیع الاول 1328، نوروز بایرامینین آخشامی، تبریز جماعتی، شهرین بؤیوك رجالی او جمله‌دن ارمنی یپرم خان ، ستار خان و باقر خانلا وداعلاشماق اوچون كوچه‌لره تؤكولدولر. و بو ایكی مبارزی تهرانا ساری یولا سالدیلار.
یول اوستو شهرلرده، میانادا، زنجاندا، قزوین و كرجده جماعت بو ایكی مجاهدی لاییقینجه آغیرلادیلار و تهرانا چاتدیقلاریندا شهرین یاری جماعتی اونلارین پئشوازینا چیخاراق چادیرلار قوروب، طاغلار بزه‌تدیریب، باهالی خالیلار دؤشه‌میشدیر اونلارین یولونا، چیلچراقلار یاخمیشدیلار.
اونلار بیر آی بویونجا دولته قوناق اولدولار. سونرا اتابك باغیندا (ایندیكی روس سفارتلیگی) یئرلشدیریلدیلر. بیر نئچه گوندن سونرا، مجلس بیر طرح اونایلادی، بو طرحه اساسا مجاهدلر و بوتون غیرنظامی ساواشجیلار او جمله‌دن ستار خان و آداملاری سلاحلارینی تحویل وئرمه‌لی ایدیلر. بعضی ایسته‌نمه‌ین اولایلار او جمله‌دن مشروطه باشچیلاریندان اولان مرحوم سید عبدالله بهبهانی و میرزا محمدعلی تربیتین ترور اولمالاری بو قرارا وارماغا سبب اولموشدور. لاكین سردارخانین یانداشلاری بو ایشه راضیلاشمادیلار. سایر مجاهدلرین ده ستارخانا قوشولماسی مركزی دؤلتی هده- قورخویا سالدی. سردار اسعد ستارخانا بیر پیغام گؤندررك، مجلیسده‌كی آندینیزا وفالی قالین یوخسا عمومی خلع سلاحا قارشی چیخمانین عقوبتیندن قورخون، دئدی. یئنه ده ستار خان و مجاهدلری سلاحی یئره قویماغا بویون ایمه‌دیلر. 1 شعبان 1328ق.، گون اورتادان سونرا، اوچ مین نفرلیق دولت قوه‌لری، ستارخانین تبریزده‌كی متحدی و ایندیكی نظمیه رئیسی اولان ارمنی یپرم خانین باشچیلیغی ایله اتابك باغینی قوشاتدیلار. و بیرنئچه پیغامدان سونرا باغا هجوم گتیریب مجاهدلرله دولت قوه‌لری آراسیندا ساواش باشلادی. بو ساواشدا دولت قوه‌لری نئچه عراده توپ و بئش یوز مسلسل قوللاناراق دؤرد ساعاتین ایچینده باغداكیلاردان 300 نفرینی اؤلدوردولر. ستارخان داما طرف گئدنده بیر گولـله آیاغیندان ده‌ییب اونو یارالایاراق قاچماقدان قویدو. آز سونرا اونو توتوقلاییب صمصام‌السلطنه‌نین ائوینه آپاردیلار و هم ستار خانی هم ده قالان مجاهدلری خلع سلاح ائله‌دیلر . (30رجب1328ق)
ستارخان 28 ذی الحجه 1332 ه.ق. (25 آبان 1293 شمسی و 16 نوامبر 1914 میلادی) تهراندا وفات ائتدی و وصیتینه رغماً اونو ری شهرینده، باغ طوطی، حضرت عبدالعظیم حسنی‌نین جواریندا قویولادیلار. او اؤلنده 48 یاشیندا ایدی.
قایناق: فیسبوك
